การคุมกําเนิด

ยาฉีดคุมกําเนิด

ยาฉีดคุมกําเนิดเป็นฮอร์โมนสังเคราะห์ที่ออกฤทธิ์ได้นานที่นิยมใช้มากเป็นพวกDMPA (Depsmedroxy Progesterone Acetate) ขนาด 150 มิลลิกรัม ฉีดทุก ๆ 3 เดือนยาฉีดคุมกําเนิด สามารถป้องกันการตั้งครรภ์และออกฤทธิ์ได้เช่นเดียวกับยาเม็ด

คุมกําเนิดอย่างไรก็ตาม ผู้ที่ควรใช้ยาฉีดคุมกําเนิดได้แก่

1. ผู้ที่มีบุตรเพียงพอแล้ว และกลัวการทําหมัน

2. เคยใช้วิธีการคุมกําเนิดแบบอื่นๆ แล้วมีอาการข้างเคียงมาก

3. เป็นโรคเรื้อรังและไม่ควรมีบุตรอีก เช่น โรคไต โรคหัวใจ เป็นต้น

4. เป็นโรคซึ่งไม่เหมาะที่จะใช้วิธีคุมกําเนิดแบบอื่น เช่น มีเนื้องอกที่มดลูก

5. อยู่ในช่วงของการให้นมบุตร

สําหรับผู้ที่ไม่ควรใช้ยาฉีดคุมกําเนิด ได้แก่

1. ผู้ที่ยังไม่มีบุตร ผู้ที่อายุน้อยหรือประจําเดือนมาไม่เป็นปกติ

2. มีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอดโดยไม่ทราบสาเหตุ

3. ตั้งครรภ์หรือสงสัยว่าจะตั้งครรภ์

4. เป็นมะเร็งหรือสงสัยว่าจะเป็นมะเร็งที่อวัยวะสืบพันธุ์

5. เป็นโรคตับ หรือเป็นโรคเบาหวาน หรือมีไขมันในเลือดสูง




ยาเม็ดคุมกําเนิด

ยาเม็ดคุมกําเนิดประกอบด้วยฮอร์โมน 2 ชนิด คือ เอสโตรเจน (estrogen) และ

โปรเจสโตเจน (progestogen) เป็นฮอร์โมนสังเคราะห์ที่มีคุณสมบัติคล้ายคลึงกับฮอร์โมนเพศหญิงซึ่งทําเป็นเม็ดและบรรจุในแผงที่ป้องกันความชื้นได้ ยาเม็ดคุมกําเนิดเป็นวิธีคุมกําเนิดที่ใช้กันแพร่หลาย และสามารถแบ่งตามส่วนประกอบของฮอร์โมนได้ 2 ชนิด

ยาเม็ดคุมกําเนิดป้องกันการตั้งครรภ์โดย

1. ป้องกันไม่ให้ไข่สุกและไม่มีการตกไข่ของฝ่ายหญิง

2. เมือกปากมดลูกของฝ่ายหญิงจะเหนียวข้น ทําให้เชื้ออสุจิของฝ่ายชายเดินทางเข้า

ไปในโพรงมดลูกและหลอดมดลูกได้ยาก

3. เยื่อบุโพรงมดลูกจะบาง ไม่เหมาะต่อการฝังตัวของไข่ที่อาจจะเกิดผสมกับเชื้ออสุจิ

4. ความสามารถของเชื้ออสุจิที่ไปผสมกับไข่ได้ลดน้อยลง

การใช้ยาเม็ดคุมกําเนิด ควรเริ่มจากการเลือกใช้ยาที่ประกอบด้วยฮอร์โมนขนาดน้อยที่

สุด และเริ่มกินยาตามวิธีการต่อไปนี้

1. ขณะมีประจําเดือน เริ่มกินยาเม็ดแรกในช่วง 1-5 วันขณะที่มีประจําเดือน แล้วกิน

ต่อไปทุกวันจนหมดแผง

2. หลังคลอดบุตร ควรเริ่มกินยา 4-5 สัปดาห์หลังคลอด ผู้ที่ไม่ได้เลี้ยงบุตรด้วย

นํ้านมของตนเอง หรือจะมีการร่วมเพศก่อน ควรเริ่มต้นกินยาเม็ดคุมกําเนิดเร็วขึ้น คือ ในสัปดาห์ที่ 2-3หลังคลอด

3. หลังแท้งบุตร เริ่มกินยาเม็ดคุมกําเนิดภายหลังแท้ง 2-3 สัปดาห์ สําหรับผู้ที่แท้ง

ก่อน 3 เดือน อาจมีการตกไข่ทันทีภายหลังแท้ง ถ้าจะมีการร่วมเพศก็ควรเริ่มกินยาเม็ดคุมกําเนิดทันทีหลังแท้งบุตร


ยาฝังคุมกําเนิด

ยาฝังคุมกําเนิด (implant) เป็นฮอร์โมนโปรเจสโตรเจนบรรจุหลอดฝังไว้ใต้ผิวหนังแล้ว

ฮอร์โมนจะซึมเข้ากระแสโลหิตในอัตราคงที่ เป็นขนาดฮอร์โมนที่น้อยที่สุดซึ่งสามารถออกฤทธิ์

ป้องกันการตกไข่ได้ โดยจะออกฤทธิ์ได้นาน 1 – 5 ปี

ข้อแนะนําก่อนฝังยาคุมกําเนิด ได้แก่

1. อาจมีประจําเดือนผิดปกติ เช่น เลือดออกกะปริดกะปรอย ประจําเดือนมาไม่

สมํ่าเสมอ ประจําเดือนมาน้อยหรือไม่มาเลย

2. อาการข้างเคียงอื่นๆ เช่น นํ้าหนักตัวเพิ่มขึ้น บางรายอาจมีฝ้าขึ้นที่ใบหน้า ปวดศีรษะ

อารมณ์เปลี่ยนแปลง บางรายอาจมีปัญหาบริเวณที่ฝังยาอักเสบ หรือติดเชื้อ

ข้อดีของการใช้ยาฝังคุมกําเนิด

1. ประสิทธิภาพการคุมกําเนิดสูง ใช้ง่าย รับบริการครั้งเดียวสามารถคุมกำเนิดได้นานถึง5 ปี

2. ปลอดภัยจากอาการแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายต่าง ๆ เช่น ความดันโลหิตสูง

3. เมื่อต้องการมีบุตรอีกสามารถตั้งครรภ์ได้ทันทีหลังถอดยาฝังคุมกําเนิด

4. ไม่มีผลเสียต่อปริมาณและคุณภาพของนํ้านมมารดา จึงสามารถใช้ได้ในสตรีหลังคลอด 6 สัปดาห์ขึ้นไปที่ให้นมบุตร

ข้อเสียของการใช้ยาฝังคุมกําเนิด

1. ราคาแพง

2. มีอาการข้างเคียงต่าง ๆ เช่น ประจําเดือนผิดปกติ ปวดศีรษะ

3. ไม่เป็นโรคตับ เบาหวาน หรือเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอง

4. ผู้ให้บริการต้องเป็นแพทย์หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่ได้รับการฝึกอบรมแล้วสามารถให้บริการได้

5. มีแผลตรงตําแหน่งที่ฝังยา